Patent ve faydalı model haklarının ne olduklarına ve nasıl çalıştıklarına bakmadan önce biraz daha temel bazı noktalar üzerinden ilerlemek daha mantıklı olacaktır. Bu nedenle, önce, bu hakların neler olduğuyla ve tanımlarıyla ilgili bilgilerin yanı sıra çalışma prensiplerine de bakacağız. Ama daha öncesinde, bu haklara başvurmamızı gerektiren ilk adımdan bahsedelim.

Buluş Nedir?

Buluş, genellikle teknoloji alanında hayatı kolaylaştırmaya ve gelişimi sağlamaya yönelik, belirli bir sorunun çözümüne ilişkin, teknik özelliklere sahip bir fikir ürünü olarak tanımladığımız şeydir. Aynı teknik problemin her bir farklı çözümünü sağlayan fikir ürünleri ‘farklı buluşlar’ olarak ele alınabilir. Buluş teknik bir nitelik taşıdığı ölçüde soyut ve kavramsal düzeyde bir önerme olmanın dışında değerlendirilir. Buluş bazen teknik bir süreci, bir ürünü, bir yöntemi ya da bu teknik ürün, yöntem ya da sürecin iyileştirilmesine dair bir parçayı temsil edebilir.

Bu aşamada patent ve faydalı modelin devreye girdiğini söyleyebiliriz. Buluşlar, patent ve faydalı model ile koruma altına alınır. Ticari değer taşıyan bir buluş ancak patent ve faydalı model tescili ile taklit edilmekten korunur. Patent ve faydalı model sahibi belgesi olduğunuzda, buluşunuzu araştırır ve geliştirirken harcadığınız maliyet ve zaman ile emeğinizin karşılığını alabilirsiniz.

Patent Nedir?

Bir buluşu patent ile koruma altına aldığınızda, sınırlı bir süre ve yer içinde buluşunuzu üçüncü kişilerin izinsiz olarak üretmesini, satmasını ve kullanmasını engelleyen bir tekel hakkına sahip olursunuz. Bu hakkın kullanılabileceğini gözteren belgeye ise patent belgesi denir.

Faydalı Model Nedir?

Faydalı model ise, sanayiye uygulanabilen ve dünya çapında yeni olan buluşların sahiplerine koruma sağlayan bir sınai mülkiyet hakkıdır. Faydalı model ile patent arasında karşımıza çıkan ilk temel fark, faydalı modelin patente kıyasla çok daha kısa sürede ve daha az masrafla elde edilebilmesidir. Bunun başlıca sebebi, özellikle küçük ve orta ölçekli işletmelerin buluşlarının, gerçekleştirdikleri yenilikçi ürün ve yöntemlerin taklit edilmesi önlemek ve rekabet karşısında daha hızlı koruma sağlamaktır.

Patent ve Faydalı Model Arasındaki Temel Farklar

Her iki koruma hakkında benzer olan yanlar olduğu gibi, ayrıştıkları noktalar da mevcuttur. Bunların başlıcaları ise;

• Patent belgesi alabilmek için buluş basamağı kriteri aranırken, faydalı model belgesi için bu kriter aranmamaktadır.
• Patent, usuller ve usuller sonucu elde edilen ürünler için koruma sağlarken, faydalı model bu korumayı sağlamamaktadır.
• Patent, eczacılık ile ilgili maddeleri koruma altına alır. Bu maddeler için faydalı model belgesi koruyucu değildir.
• Patent, biyoteknik buluşlar için koruma sağlarken, faydalı model söz konusu başlık için koruma sağlamamaktadır.
• Kimyasal ve biyolojik maddeler de patent ile korunabilir ancak faydalı model ile korunamamaktadır.
• Faydalı model belgesi alma sürecinde inceleme işlemlerinin olmaması süreci kolaylaştırmaktadır. Ancak Patent başvurusunda inceleme raporu gereklidir.

Patent ve Faydalı Model Arasındaki Temel Benzerlikler 

• Patent için de faydalı model için de yenilik mutlak olmalıdır.
• Pratik uygulamanın mümkün olması şartı her iki koruma hakkı için de aranan şartlardan biridir. Bu, buluşun kuramsal olduğu kadar pratik de olması gerektiğini gösterir.
• Her iki başvuruda da araştırma raporu gereklidir.

Koruma Süreleri

Patent ve faydalı model Türkiye’de buluşlara sağlanan iki temel koruma sistemidir.

Patent belgesi, başvurunun patentlenebilirlik kriterlerine (bunlar; yenilik, buluş basamağı, sanayiye uygulanabilirliktir) uygun olup olmadığı bir inceleme raporuna dayalı olarak verilir. Bu da daha sağlam ve uzun süreli bir koruma sağlar. Patent belgesi 20 yıl koruma sağlar ve süre uzatma seçeneği yoktur.

Patente karşılık faydalı model belgesi, araştırma raporuna dayalı olarak verilir. Bu nedenle patente göre daha kısa sürede ve daha az maliyetle elde edilebilir. Faydalı model 10 yıl koruma sağlar ve süre uzatma seçeneği yoktur.

Daha önce yayınlanan yazılarımıza buradan ulaşabilir, konuya dair aklınıza takılan tüm sorular için bizimle iletişime geçebilirsiniz.