Coğrafi İşaret ve Bilinmesi Gerekenler

Coğrafi İşaret Terimi, Başvuru Koşulları, Ürün Özellikleri ve Diğer Önemli Bilgiler

Web sitemizde düzenli olarak paylaştığımız blogları takip ederek, patent ve tescil dünyasına ait çeşitli bilgilere sahip olmanız artık çok kolay. Ortala 3 dakikalık okuma süresine sahip olan yazılarımızın tamamına buradan ulaşabilirsiniz. Bugünkü yazımızda, Yetkin Patent olarak özellikle uzmanlaştığımız bir konu olan Coğrafi İşaret hakkında bilgileri paylaşacağız. Yazıda bulamadığınız bilgiler olursa, bizimle hemen iletişime geçebilir ve uzmanlarımıza aklınızdaki soruları rahatça iletebilirsiniz. 

Coğrafi İşaret Nedir?

Coğrafi işaret, temel olarak benzerlerinden ayrışan ve bu ayrışmanın ürünün ortaya çıktığı bölge ya da yöreden kaynaklı olması ile özellik kazanan yöresel ürün isimlerini ifade eder. Bu noktada, coğrafi işaret belirgin bir niteliği, şöhreti veya diğer özellikleri bakımından kökenin bulunduğu yöre, alan, bölge veya ülke ile özdeşleşmiş bir ürünü gösteren işarettir. Coğrafi işaretler menşe adı ve mahreç işareti olarak iki başlığa ayrılır.

Menşe Adı Nedir?

Coğrafi sınırları belli bir yöre, bölge veya bazı istisnai durumlarda ülkeden kaynaklanan, tüm veya esas özelliklerini bu coğrafi alana özgü doğal ve beşerî unsurlardan alan, üretimi, işlenmesi ve diğer işlemlerin tümü bu coğrafi alanın sınırları içinde gerçekleşen ürünleri tanımlayan adlar menşe adıdır. Menşe adları sadece ait oldukları coğrafi bölgede üretilirler. Çünkü ürün, niteliklerini ancak ait olduğu yöre içinde üretilirse kazanabilir. Menşe adına Malatya Kayısısı örnek gösterilebilir. Malatya kayısısının diğer kayısılardan ayıran, bulunduğu bölgenin toprak ve mineral yapısı gibi özniteliklerin ürünün niteliğini dönüştürmesidir. 

Mahreç İşareti Nedir?

Coğrafi sınırları belli bir yöre, bölge veya ülkeden kaynaklanan, belirgin bir niteliği, şöhreti veya diğer özellikleri bakımından bu coğrafi alan ile özdeşleşen, üretimi, işlenmesi ve diğer işlemlerinden en az biri belirlenmiş coğrafi alanın sınırları içinde yapılan ürünleri tanımlayan adlar mahreç işaretidir. 

Önemli bir nokta, mahreç işaretlerinin, ürünün özelliklerinden en az biri o yöre ya da bölgeye ait olmakla birlikte, yöre ya da bölge dışında da üretilebilmesi mümkündür. Mahreç işaretine Antep Baklavası örnek gösterilebilir.

Menşe adı ve mahreç işaretlerinde, coğrafi bir yer adı kullanılması zorunlu değildir. Geleneksel olarak kullanılagelmiş, günlük dile yerleşen adlar da menşe adı ya da mahreç işareti olabilir. 

Geleneksel Ürün Adı Nedir? 

Bazı ürünler, menşe adı ya da mahreç işareti kapsamında olmasa da kendi piyasasında (örneğin yeme-içme ya da tekstil gibi) ürünü tarif etmek için kullanılabilir. En az otuz yıl boyunca bu şekilde kullanıldığı kanıtlanan adlar, geleneksel ürün adı olarak tanımlanırlar. Ancak bunun için sağlanması gereken bazı şartlar mevcuttur. Aşağıdaki iki şarttan en az biri sağlanmalıdır;

•  Geleneksel üretim veya işleme yöntemi yahut geleneksel bileşimden kaynaklanması.

•  Geleneksel hammadde veya malzemeden üretilmiş olması.

Geleneksel ürün adına örnek olarak, tekila, lokum, baklava verilebilir. 

Coğrafi İşaret ve Geleneksel Ürün Adı Tescili Neden Önemlidir? 

 Coğrafi işaret ve geleneksel ürün adı tescili tek üreticinin değil, tescil belgesindeki şartlara uygun üretim yapan ve pazarlayan tüm bireylerin haklarını korur. Çünkü tescil yöresel, bölgesel ve ülkesel genelliğe sahip olup, sağladığı haklar belli bir kişiye veya bazı kişilere bağlanamaz.

Coğrafi işaretin ve geleneksel ürün adı, tescilli ürünün kaynağı, üretim şekli gibi genel nitelikleri üzerinden edindiği belli bir bilinirliği olan ürünlerin korunmasını sağlamaktır. Örneğin kayısı için “Malatya Kayısısı” ibaresi, portakal için “Finike Portakalı” ibaresi, zeytinyağı için “Ayvalık Zeytinyağı” ibaresi belirli bir kalitenin sağlandığının göstergesidir. 

Ayrıca, bazen sadece belli yörelere ait ürünleri satın almaya meyilli oluruz. Belli bir yöreye ait ürünleri diğer yerlerde üretilenlere tercih edebiliriz. Bu yüzden bir ürün için kalite göstergesi olan coğrafi işaret ya da geleneksel ürün adı koruması o yöre halkının menfaatlerini korur. 

Coğrafi işaret ve geleneksel ürün adını tescil ile korumanın amaç ve yararlarından biri de, bu tescil ibarelerinin gerekli özelliklere haiz olmayan sahte ürünler üzerinde kullanılmasının önüne geçilmesidir. 

Başvuru Hakkı

Tescilli coğrafi işaretin ve geleneksel ürün adının, şartları sağlayan herkes tarafından üretimi ve pazarlaması yapılabilmektedir. Ancak tescil için başvuru hakkına herkes sahip değildir. Aşağıda sayılan gerçek veya tüzel kişiler coğrafi işaret ve geleneksel ürün adı tescil başvurusunda bulunabilirler:

• Üretici grupları.
• Ürün veya ürünün kaynaklandığı coğrafi alanla ilgili kamu kurum ve kuruluşları ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları.
• Ürünle ilgili olarak kamu yararına çalışan veya üyelerinin ekonomik çıkarlarını korumaya yetkili dernekler, vakıflar ve kooperatifler.
• Ürünün tek bir üreticisi varsa, bu durumu ispat etmesi şartıyla ilgili üretici.

Yetkin Patent’in kadrosu, coğrafi işaret alanında uzmanlaşmış isimlerden oluşmaktadır. Eğer konu ile ilgili danışmak ya da sormak istediğiniz konular varsa bizimle irtibata geçebilirsiniz.